مدیر سایتدر این مقاله می خواهیم احادیث مشهور و آیات مختلفی که در مورد کمک به دیگران و انجام دادن کار های خیر بیان شده است بپردازیم. عمده این احادیث و روایات در مورد ثمرات و برکات کمک کردن به دیگران پرداخته شده است.
احادیثی که از امام علی علیه السلام نقل شده است
أحَقُّ النّاسِ بالإحْسانِ ، مَن أحْسَنَ اللّه ُ إلَيهِ، و بَسَطَ بالقُدْرَةِ يَدَيهِ .
سزاوارترين مردم به نيكى كردن ، كسى است كه خداوند به او نيكي كرده و قدرت در اختیارش نهاده است .
(غرر الحكم : ۳۳۶۹ )
الإحْسانُ، غَريزَةُ الأخْيـارِ و الإساءَةُ ، غَريزَةُ الأشْرارِ .
نيكى كردن، سرشت خوبان است و بدى كردن، سرشت بدكاران .
(غرر الحكم : ۲۰۲۹ )
الإحْسانُ، غُنْمٌ .
نيكى كردن، غنيمت است .
( غرر الحكم : ۱۵۶ )
الإحْسانُ، ذُخْرٌ و الكَريمُ، مَن حازَهُ .
نيكى كردن، گنج است و كريم كسى است كه مالك اين گنج شود.
(غرر الحكم : ۱۱۳۵ )
علَيكَ بالإحْسانِ؛ فإنَّهُ أفْضَلُ زِراعَةٍ، و أرْبَحُ بِضاعَةٍ .
بر تو باد نيكوكاري؛ كه آن بهترين كشت و سودآورترين كالا ست.
( غرر الحكم : ۶۱۱۲ )
أفْضَلُ الإيمانِ، الإحْسانُ.
برترين ايمان، نيكوكاري است.
(غرر الحكم : ۲۸۷۰ )
رأسُ الإيمانِ، الإحْسانُ إلى النّاس.
راس ايمان نيكي كردن به مردم است.
(غرر الحكم : ۵۲۵۳ )
إنّكَ إنْ أحسَنْتَ، فنفسَكَ تُكْرِمُ و إلَيها تُحْسِنُ .
إنّكَ إنْ أسأت، فنَفسَكَ تَمْتَهِنُ و إيّاها تَغْبِنُ .
تو اگر نيكى كنى، خودت را گرامى داشته اى و به خودت نيكى كرده اى .
اگر بدى کنى، خودت را خوار کرده اى و به خودت زيان رسانده اى .
(غرر الحكم : ۳۸۰۸ ـ ۳۸۰۹ )
نِعْمَ زادُ المَعادِ، الإحْسانُ إلى العِبادِ !
چه نيكو توشه اى است براى معاد، نيكى كردن به بندگان !
( غرر الحكم : ۹۹۱۲ )
زَكاةُ الظَّفَرِ، الإحْسانُ .
زكات پيروزي، نيكي كردن است .
(غرر الحكم : ۵۴۵۰ )
صَنائعُ الإحْسانِ، مِن فَضائلِ الإنسانِ
انجام نيكوكاري ، از فضايل انسان است.
( غرر الحكم : ۵۸۳۴ )
لَو رأيتُـمُ الإحْسانَ، شَخْصـا لَرأيتُموهُ شَكْلاً جَميلاً يَفوقُ العالَمينَ .
اگر نيكوكارى مجسّم مى شد، بي گمان آن را در شكل و قيافه اى زيباتر از همه جهانيان مي ديديد .
(غرر الحكم : ۷۶۰۱ )
المُحسِنُ، مَن عَمَّ النّاسَ بالإحْسانِ .
نيكوكار، كسى است كه به همه مردم نيكى كند .
(غرر الحكم : ۱۶۹۹ )
إنَّ المؤمنينَ، مُحْسِنونَ .
همانا مؤمنان، نيكو كارند .
(غرر الحكم : ۳۵۳۵ )
كُلُّ مُحسِنٍ، مُسْتَأنسٌ .
هر نيكوكاري، محبوب است .
( غرر الحكم : ۶۸۴۱ )
الإحْسانُ، مَحَبّةٌ .
نيكوكاري، محبّت است .
(غرر الحكم : ۱۰۹)
سَببُ المَحَبّةِ، الإحْسانُ .
نيكى كردن، سبب محبّت است .
(غرر الحكم : ۵۵۱۸ )
مَن كَثُرَ إحْسانُهُ، كَثُرَ خَدَمُهُ و أعْوانُهُ .
آن كه بسيار نيكوكار باشد، خدمتگزاران و يارانش بسيار شود.
(غرر الحكم : ۸۶۱۵ )
مَن أحْسَنَ إلى النّاسِ، اسْتَدامَ مِنهُمُ المَحَبَّةَ .
آن كه به مردم نيكى كند، محبّت آنان را [ نسبت به خود ] استمرار بخشد.
(غرر الحكم : ۸۷۱۵ )
طوبی لِمَن أحسَنَ إلَی الِعبادِ و تَزَوَّدَ لِلمَعادِ
خوشا به حال آن که به بندگان خدا نیکی کند و برای آخرت خود زاد و توشه برگیرد
غررالحکم و دررالکلم ، ح ۵۹۵۵ .
کَما تُعینُ تُعانُ
آنگونه که یاری میکنی، یاری میشوی
غررالحکم و دررالکلم ، ح ۷۲۰۹ .
الإنْسانُ، عَبدُ الإحْسانِ .
انسان، بنده احسان است .
(غرر الحكم : ۲۶۳ )
الإحْسانُ، يَسْتَرِقُّ الإنسانَ .
نيكى كردن، آدمى را به بند [ احسان كننده ] مى كشد.
( غرر الحكم : ۱۰۵۸ )
كَم مِن إنسانٍ اسْتَعْبَدهُ إحْسانٌ !
بسا انسان هايي كه بنده احسان شده اند !
(غرر الحكم : ۶۹۳۰ )
الإحْسانُ، غَريزَةُ الأخْيـارِ و الإساءَةُ، غَريزَةُ الأشْرارِ .
نيكى كردن ، سرشت خوبان است و بدى كردن ، سرشت بدكاران .
(غرر الحكم : ۲۰۲۹ )
مَن كَتمَ الإحْسانَ، عُوقِبَ بالحِرْمانِ .
هر كه نيكى [ ديگران ] را پوشيده بدارد ، با [ كيفرِ] محروميت مجازات شود .
(غرر الحكم : ۸۳۳۳ )
مَن قَطعَ مَعْهودَ إحْسانِهِ، قَطعَ اللّه ُ مَوجودَ إمْكانِهِ .
كسى كه رشته احسان خود را قطع كند، خداوند توانايى [ بر نيكى كردن ] را از او بگیرد.
(غرر الحكم : ۸۱۳۰ )
مَن أحْسَنَ إلى النّاسِ، اسْتَدامَ مِنهُمُ المَحَبَّةَ .
آن كه به مردم نيكى كند، محبّت آنان را [ نسبت به خود ] استمرار بخشد.
(غرر الحكم : ۸۷۱۵ )
المُحسِنُ مُعانٌ. المُسيءُ مُهانٌ .
نيكوكار يارى شود. بدى كننده خوار و بى كس مانَد .
(غرر الحكم : ۱۹۱ )
المُحسِنُ حَيٌّ، و إن نُقِلَ إلى مَنازِلِ الأمْواتِ .
نيكوكار زنده است، هرچند به خانه هاى مردگان منتقل شود .
(غرر الحكم : ۱۵۲۱ )
الإحْسانُ، يَستعبدُ الإنسانَ .
نيكى كردن، انسان را بنده[ ى احسان كننده ] مى كند .
(غرر الحكم : ۷۸۳ )
بالإحْسانِ، تُمْلَكُ القُلوبُ .
با نيكى كردن، دلها تصرّف مى شود .
( غرر الحكم : ۴۳۳۹ )
إنَّ أحَبَّ المُؤمنِینَ إلَی اللَّهِ مَن أعانَ المُؤمِنَ الفَقیرَ مِنَ الفَقرِ فی دُنیاهُ و مَعاشِهِ
محبوبترین مومن نزد خداوند، کسی است که مؤمن فقیری را، در تنگدستی دنیا و گذران زندگی، یاری رساند
تحف العقول، ص ۳۷۶ .
اِنَّ اللّهَ سُبْحانَهُ فَرَضَ فی اَمْوالِ الاَْغْنیاءِ اَقْواتَ الْفُقَراءِ: فَما جاعَ فَقیرٌ اِلاّ بِما مُتِّعَ بِهِ غَنِی، وَ اللّهُ تَعالی سائِلُهُمْ عَنْ ذلِک
همانا خدای سبحان، روزی فقیران را در اموال سرمایه داران قرار داده است. پس فقیری گرسنه نمی ماند، جز به کامیابی توانگران و خداوند از آنان درباره گرسنگی گرسنگان خواهد پرسید.
علَيكَ بالإحْسانِ؛ فإنَّهُ أفْضَلُ زِراعَةٍ، و أرْبَحُ بِضاعَةٍ .
بر تو باد نيكوكاري؛ كه آن بهترين كشت و سودآورترين كالا ست.
( غرر الحكم : ۶۱۱۲ )
احادیثی که از سوی امام صادق (ع) نقل شده است
امام صادق عليه السلام ـ به اسحاق بن عمّار ـ فرمود :
أحسِنْ ، يا إسحاقُ ! إلى أوليائي ما اسْتَطَعْتَ ؛ فما أحسَنَ مؤمنٌ إلى مؤمنٍ و لا أعانَهُ ، إلاّ خَمَشَ وَجهَ إبْليسَ وَ قرَّحَ قَلبَهُ .
اى اسحاق ! تا مى توانى به دوستداران من نيكى كن ؛
زيرا هيچ مؤمنى به مؤمن ديگر نيكى نكرد و او را يارى نداد، مگر اين كه با آن كار چهره ابليس را خراشيد و دلش را جريحه دار كرد .
( الكافي : ۲/۲۰۷/۹ )
اَیُّما مُؤمِنٍ نَفَّسَ عَن مُؤمِنٍ کُربَهً، نَفَّسَ اللَّهُ عَنهُ سَبعینَ کُربَهً مِن کُرَبِ الدُّنیا و کُرَبِ یَومِ القیامَهِ
هر مومنی که گرفتاری مومنی را برطرف کند، خداوند هفتاد گرفتاری دنیا و آخرت را از وی دور میسازد
مستدرک الوسائل ، ج ۱۲ ، ص ۴۱۳ .
اللَّهُ فی عَونِ المُؤمِنِ، مادامَ المُؤمِنُ فی عَونِ أخیهِ
خداوند در پی یاری مؤمن است، تا وقتی که مؤمن در پی یاری برادر خویش است
بحار الأنوار ، ج ۷۴ ، ص ۳۲۲ .
تَواصَلوا و تَبارُّوا و تَراحَموا و کُونُوا إخوَهً بَرَرَهً کَما أمَرَ کُمُ اللَّهُ
با یکدیگر پیوند داشته باشید و به هم نیکی کنید، و با یکدیگر مهربان باشید و همچنان که خداوند به شما دستور داده است، برادرانی نیکوکار باشید
الکافی ، ج ۲ ، ص ۱۷۵ .
لَقَضاءُ حاجَه امْرِءٍ مُؤْمِنٍ اَحَبُّ اِلَی اللّهِ مِنْ عِشْرینَ حَجَّه کلُّ حَجَّه ینْفِقُ فیها صاحِبُها مِأَه اَلْفٍ.
برآوردن حاجت یک شخص مؤمن، نزد خدا محبوب تر است از بیست حجی که در هر یک از آنها صد هزار (دینار) نیز انفاق شود.
امام صادق عليه السلام ـ به اسحاق بن عمّار ـ فرمود :
المحاسن ـ به نقل از عمر بن يزيد ـ :
سَمِعتُ أبا عبدِ اللّه ِ عليه السلام يقولُ : إذا أحسَنَ المؤمنُ عَملَهُ ، ضاعَفَ اللّه ُ عمَلَهُ لكلِّ حَسنةٍ سَبعَمائةٍ ··· فقلتُ لَهُ : وما الإحْسانُ ؟ فقالَ: إذا صَلّيْتَ ، فأحسِنْ رُكوعَكَ و سُجودَكَ و إذا صُمْتَ ، فَتَوقَّ كلَّ ما فيهِ فَسادُ صَومِكَ ···
و كلُّ عَملٍ تَعمَلُهُ للّه ِ، فلْيَكُن نَقِيّا مِنَ الدَّنَسِ .
از امام صادق عليه السلام شنيدم كه مى فرمود : هرگاه مؤمن كارش را نيكو انجام دهد، خداوند هر كار نيك او را هفتصد برابر گرداند ··· . عرض کردم : نيكوكاري چيست ؟ فرمود : [ نيكوكارى اين است كه ] چون نمازگزارى ، ركوع و سجودت را نيكو به جاى آور و هرگاه روزه گرفتى ، از هر آنچه روزه را تباه و باطل مى كند ، دوري كن ···
و هر كارى كه براى خدا مى كنى ، بايد از آلودگي پاك باشد.
( المحاسن : ۱ / ۳۹۶ / ۸۸۷ )
احادیثی که از سوی پیامبر (ص) نقل شده است
زِينَةُ العِلمِ، الإحْسانُ .
زيورِ دانش، نيكوكاري است .
( بحار الأنوار : ۷۴/۴۱۸/۴۰ )
جُبِلَتِ القُلوبُ، على حُبِّ مَن أحسَنَ إلَيها و بُغْضِ مَن أساءَ إلَيها .
دلها ، بر محبت كسى كه به آنها خوبى كند و بر نفرت از كسى كه به آنها بدی روا دارد ، سرشته شده است .
( تحف العقول : ۳۷ )
وَاللَّهُ یُحِبُّ إغاثَهَ اللَّهفانِ
خداوند کمک به اندوهگین و یاری خواه را دوست دارد
الکافی ، ج ۴ ،ص ۲۷ .
مَن عالَ یَتیماً حَتّی یَستَغنِیَ أوجَبَ اللَّهُ لَهُ بِذلکَ الجَنَّهَ
هر کس یتیمی را سرپرستی کند تا بینیاز شود، خداوند، در برابر، بهشت را بر او واجب میکند
بحار الأنوار ، ج ۴۲ ،ص ۲۴۸ .
ما نقَصَ مالٌ مِن صدَقهٍ قطّ فَأُعطُوا وَ لا تَجَبُنوُا
هیچ گاه مال انسان با صدقه کم نخواهد شد، پس بدهید و نترسید.
فقالَ : أنْ تَعبُدَ اللّه َ كأنَّكَ تَراهُ ؛ فإنْ لَم تَكُن تَراهُ ، فإنَّهُ يَراكَ .
فرمود : احسان اين است كه خداى را چنان پرستي كه گويى او را میبینی ؛ زيرا اگر تو او را نبینی او تو را مى بيند .
( تفسير نور الثقلين : ۱/۵۵۳/۵۷۹ )
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ به عدى بن حاتم ـ فرمود :
إنَّ أباكَ أرادَ أمْرا ، فأدْرَكَهُ ؛ يَعني : الذِّكْرَ .
پدر تو دنبال چيزى بود و به آن رسيد ؛ يعنى : نام و آوازه .
( كنز العمّال : ۱۶۴۹۵ )
كنز العمّال ـ به نقل از سلمان بن عامر ضبّى ـ :
يا رسولَ اللّه ِ! إنَّ أبي كانَ يَقْري الضَّيفَ و يُكْرِمُ الجارَ و يَفي بالذِّمَّةِ و يُعْطي في النّائِبَةِ .فما يَنْفَعُهُ ذلكَ ؟ قالَ : ماتَ مُشْرِكا ؟ قلتُ : نَعَم .
قالَ : أمَا إنَّها لا تَنْفَعُهُ ،و لكنَّها تَكونُ في عَقِبهِ أنَّهُم لَن يُخْزَوا أبَدا و لَن يُذَلّوا أبَدا و لَن يَفْتَقِروا أبَدا .
عرض كردم : اى رسول خدا! پدرم مردى مهمان نواز و همسايه دار بود ، به پیمان وفا می کرد و در گرفتاریها و سختيها دستگير بود . آيا اينها براى او سودى دارد ؟ پيامبر پرسيد : آيا او مشرك، مرد ؟ عرض كردم : آرى .
فرمود : اينها به حال او سودى ندارد، امّا به سبب اين كارها بازماندگان او هرگز گرفتار و خوار و نيازمند نمى شوند .
( كنز العمّال : ۱۶۴۸۹ )
حدیثی که از امام کاظم (ع) نقل شده است
إنَّ لِلّهِ عِباداً فِی الأرضِ یَسعَونَ فی حَوائجِ النّاسِ هُمُ الآمِنونَ یَومَ القِیامَهِ
خداوند در زمین بندگانی دارد که برای برآوردن نیازهای مردم میکوشند ؛ اینان ایمنی یافتگان روز قیامت اند
الکافی ، ج ۲ ،ص ۱۹۷ .
آیاتی که در قرآن وحی شده است
و یُطعِموُنَ الطَّعامَ عَلی حُبِّهِ مِسکیناً و یَتیماً و أسیراً ، إنَّما نُطعِمُکُم لِوَجهِ اللَّهِ لا نریدُ مِنکُم جَزاءً و لاشُکُوراً
و به [پاس] دوستی [خدا] بینوا و یتیم و اسیر را خوراک میدهند. “ما برای خشنودی خدا است که به شما میخورانیم و پاداش و سپاسی از شما نمیخواهیم
انسان ، آیه ۹ – ۸ .
الَّذِینَ یُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ بِاللَّیْلِ وَالنَّهَارِ سِرًّا وَعَلَانِیَهً فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَلَا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلَا هُمْ یَحْزَنُونَ
تاکید دارد که از جمله عباداتی که می توان پنهانی و ظاهری انجام داد، همین انفاق، احسان و نیکوکاری است.
(البقره:۲۷۴)
إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُحْسِنینَ
خدا احسان شدگان را دوست مىدارد.
لِیُنفِقْ ذُو سَعَهٍ مِّن سَعَتِهِ وَمَن قُدِرَ عَلَیْهِ رِزْقُهُ فَلْیُنفِقْ مِمَّا آتَاهُ اللَّهُ لَا یُکَلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا مَا آتَاهَا سَیَجْعَلُ اللَّهُ بَعْدَ عُسْرٍ یُسْرًا
بر توانگر است که از دارایی خود هزینه کند و هر که روزى او تنگ باشد باید از آنچه خدا به او داده خرج کند خدا هیچ کس را جز [به قدر] آنچه به او داده است تکلیف نمىکند خدا به‌زودى پس از دشوارى آسانى فراهم مىکند.
آیه هفت سوره طلاق